تابلو برق عبارت است از فضايي که تجهيزات برقی در آن نصب می شوند.در تعريف تابلو لزومی ندارد آنرا حتمأ يک فضای بسته فلزی بدانيم بلکه فضای بسته فلزی، نوعی از تابلو محسوب می شود. مشکلات ناشی از نصب تجهيزات و خطرات ناشی از عوامل محيطی و پديده هايي مانند اتصال کوتاه که در تجهيزات الکتريکی روی می داد و در دسترس بودن تمام قسمتهای برقدار از سوی اپراتور، سازندگان را بر آن داشت تا ايمنی بيشتری را تامين کنند، از اين رو تابلو به شکل محفظه بسته طراحی شد تا تجهيزات داخل آن غير قابل دسترس باشند.
انواع تابلو برق از لحاظ ساختار
تابلوهای Metal Enclosed : تابلوهايي به شکل محفظه تمام بسته فلزی که تمام تجهيزات الکتريکی اعم از کليدها، ترانسهای جريان و ولتاژ، لوازم اندازه گيری، شينه ها و ... در داخل آن نصب می شود.این تابلوها به دو دسته تقسیم می شوند:
1- تابلوهای Metal Clad: اين نوع تابلوها نوعي از تابلوهای Metal Enclosed هستند که در آنها، محفظه های مختلف از يکديگر جدا شده اند. اين امر باعث می شود تا اگر خطايي در يکی از محفظه ها روی دهد، اين خطا به محفظه های ديگر انتقال پيدا نکند و ساير محفظه ها نيز تحت تأثير آن آسيب نديده و محفوظ می مانند.
تابلو Metal Clad به چهار بخش تقسيم می شود:
- محفظه باسبار
- محفظه سر کابل
- محفظه LV (کنترل) که تجهيزات اندازه گيری، حفاظتی و کنترلی در آن قرار می گيرند.
- محفظه کليد
2- تابلوهای Compartment Type: اين نوع تابلوها نوعي از تابلوهای Metal Enclose هستند که در آنها، محفظه های مختلف از يکديگر جدا نشده اند.
تقسیم بندی تابلو برق ها
1 - تابلوهای فیکس (Fix):
- تابلوهای ایستاده چند منظوره (Multi Purpose): این تابلوها بصورت ایستاده قرار میگیرند و تابلوهای چند منظوره می باشند وداخل انها می توان تجهیزات کنترل-قدرت-پنوماتیکی و...نصب کرد.
- تابلوهای دیواری (Wall Mounting): این تابلوها به دو دسته تابلوهای روکار (On Surface) و تابلوهای توکار (Flush Mounting) تقسیم میشوند.
- تابلوهای (Rack): تابلو هایی هستند که حالت قفسه قفسه دارند و محفظه های اندازه گیری - الکترونیکی - کنترل و مخابراتی و... روی انها نصب می شود.
*تابلوهای Swing نوعی از تابلوهای Rack هستند که دارای در متحرک می باشد و مزیت ان این است که پشت تجهیزات ان قابل رویت است و دسترسی به پشت تجهیزات فراهم است این مدل بسیار گران است و درب ان هم شیشه ای است.
2 - تابلوهای کشویی (Withdraw able):
- تابلو های کنترل موتورها (Motor Control Center (MCC: این تابلو ها بصورت کشویی ساخته می شود و برای کنترل موتورها ساخته می شود. این تابلوها بخاطر مزیت تابلوهای کشویی بسیارگران هستند.
- تابلوهای مرکز قدرت (Power Center): این تابلوها برای تغذیه تابلوهای MCC استفاده میشوند و یک تابلوی توزیع است و میتواند چند تا تابلوی MCC را تغذیه کند در این تابلوها کلیدها بیشتر از نوع هوایی هستند و بعد از پست اصلی استفاده می شوند.
3 - تابلوهای مدولار: نوع پیشرفته تابلوهای فیکس ایستاده است. هر فیدر به شکل یک مدول در تابلو نصب شده و به وسیله یک صفحه فلزی از فیدر بالایی و فیدر پایینی خود جدا می شوند و از لحاظ دسترسی به سر کابل به دو نوع کلی تقسیم می شوند:
- دسترسی از پشت
- دسترسی از جلو : در این حالت معمولا" در کنار درب اصلی تابلو درب کوچکی به نام درب کناری تعبیه شده و اتصالات کابل ها به فیدرها از طریق این درب انجام میشود این نوع سلولها را از لحاظ محل ورود سر کابل های ورودی وخروجی میتوان به ورود از بالا و ورود از پایین تقسیم نمود.
در طراحی يک تابلو بايد موارد زير در نظر گرفته شود:
- شرايط محيطی (جهت بهره برداری)
- شرايط لازم برای نصب
- شرايط حفاظتی
انواع تابلو برق از لحاظ محل نصب
- داخلی (Indoor): تابلو در فضای بسته مانند داخل سالن يا سوله نصب می شود.
- فضای باز (Outdoor): تابلو در فضای باز نصب می شود.
انواع تابلو برق از لحاظ ايستايي
ايستاده (Self Standing / Free Standing): تابلو حالت خود ايستا دارد. ( نياز به مهار آن توسط سازه ی ديگری نيست و يا به ديگری تکيه ندارد.)
ديواری (Wall Mounted): تابلو هايي که روی ديوار نصب می شوند. اين تابلوها اگر روی سطح ديوار نصب شوند، روکار، Surface Mounted و اگر داخل ديوار جاسازی شوند، توکار، Flush Mounted يا Recessed Mounted ناميده می شوند.
انواع تابلو برق از لحاظ سطح ولتاژ
تابلو ها از لحاظ سطح ولتاژ به دو دسته تقسيم می شوند:
تابلوهاي فشار ضعيف (LV) تا 1000V
تابلوهاي فشار متوسط (MV) از 1000 تا 63000 V
تابلو های فشار قوی (HV) از 63000 تا 400000 V
تابلوهای فشار ضعيف:
تابلوهاي فشار ضعيف در سطح ولتاژ کمتر از 1000V قرار دارند.
مطابق IEC60439-1 تابلوي فشار ضعيف ترکيبی است از يک يا چند وسيله قطع و وصل (Switching Device) فشار ضعيف همراه با تجهيزات کنترلی، اندازه گيری، نشانگر، حفاظتی، تنظيم کننده و ... مربوط به خود که نحوی کامل نصب و سوار شده و کليه Interconnection ها و اتصالات الکتريکی و مکانيکی داخلي و قطعات ساختمانی را شامل گردد.ولتاژ نامی تابلوهای فشار ضعيف معمولأ تا 690V و ولتاژ سرويس تا 400V می باشند.
تابلوهای فشار ضعيف معمولأ در دو نوع زير ساخته می شوند:
تابلوی ايستاده (Fix) ثابت
تابلوی ايستاده (Withdraw able) کشويي
تابلوهای فشار متوسط :
تابلوهای فشار متوسط در سطح ولتاژ بين 1000V تا 36000V قرار دارند.
اجزای اصلی يک تابلو فشار متوسط شامل بدنه، کليد (دژنکتور) و يا کنتاکتور فشار متوسط، رله، باسبار، ترانفورماتور ولتاژ و جريان، لوازم اندازه گيری و تجهيزات کنترلی می باشد.
تابلوهای فشار متوسط به دو دسته کلی تقسيم می شوند:
تابلوهای فشار متوسط ثابت (Fix)
تابلوهای فشار متوسط کشويي (Withdraw able)